Nguy cơ khủng hoảng logistics tại Lithuania sau đóng cửa biên giới với Belarus

Tình hình chính trị và an ninh khu vực Đông Âu gần đây gây ra rủi ro lớn cho chuỗi cung ứng khu vực, đặc biệt khi tuyến đường và cửa khẩu giữa Lithuania và Belarus bị siết chặt hoặc tạm đóng. Diễn biến này đặt ra nguy cơ khủng hoảng logistics cho vận tải đường bộ, vận chuyển hàng rời và chuỗi trung chuyển xuyên Âu — buộc doanh nghiệp phải nhanh chóng điều chỉnh phương án vận tải và quản trị rủi ro.

Nguyên nhân dẫn tới đóng biên giới và gián đoạn logistics

Việc đóng cửa biên giới thường xuất phát từ các yếu tố chính trị, an ninh hoặc biện pháp đối phó pháp lý:

• Gia tăng căng thẳng chính trị giữa hai nước dẫn đến biện pháp quản lý biên giới chặt chẽ;

• Áp đặt trừng phạt, lệnh cấm vận hoặc hạn chế dịch vụ vận tải đối với một số loại phương tiện;

• Biện pháp an ninh khẩn cấp (kiểm tra hàng hóa, tài xế) khiến thủ tục kéo dài và làm tắc nghẽn các cửa khẩu.

Khi cửa khẩu chính bị hạn chế, các hành lang vận tải quan trọng hướng Bắc — Nam và Đông — Tây tại khu vực Baltic và Trung Âu dễ bị ảnh hưởng nghiêm trọng.

Tác động lên chuỗi cung ứng và hoạt động logistics

1. Kéo dài thời gian vận chuyển
   Hàng hoá chuyển qua lộ trình giữa châu Âu và Xô-Việt (Eastern corridor) có thể bị buộc phải đi vòng xa hơn qua các tuyến đường thay thế, làm tăng thời gian giao nhận từ vài ngày lên nhiều tuần đối với một số luồng hàng.

2. Chi phí vận tải tăng mạnh
   Việc phải chuyển tuyến, thay đổi hãng vận tải hoặc sử dụng đường biển/đường sắt thay cho đường bộ đều làm phát sinh chi phí nhiên liệu, phí bốc xếp, và chi phí kho trung chuyển.

3. Áp lực kho bãi & tồn kho
   Sự chậm trễ gây ách tắc tại kho cửa khẩu và kho trung chuyển, buộc các doanh nghiệp phải tăng tồn kho an toàn hoặc thuê thêm kho bãi tạm thời, dẫn tới chi phí lưu kho phát sinh.

4. Rủi ro gián đoạn nguồn cung đầu vào
   Sản xuất công nghiệp phụ thuộc vào linh kiện nhập khẩu có thể gặp thiếu hụt, ảnh hưởng tới sản xuất và cam kết giao hàng với khách hàng cuối.

5. Tác động tới thương mại khu vực
   Các doanh nghiệp xuất khẩu – nhập khẩu trong khu vực Baltic và Trung Âu đối mặt rủi ro mất thị phần nếu không nhanh chóng thích nghi.

Giải pháp ứng phó cho doanh nghiệp và nhà vận tải

Để giảm thiểu rủi ro và duy trì vận hành, doanh nghiệp logistics và nhà xuất khẩu nên thực hiện các biện pháp sau:

1. Đa dạng hóa tuyến vận chuyển

Không phụ thuộc vào một hành lang duy nhất; cân nhắc chuyển sang đường sắt quốc tế, đường biển ngắn hay các cửa khẩu khác trong EU để đảm bảo luồng vận tải liên tục.

2. Tăng tồn kho an toàn và lập kế hoạch dự phòng

Xác định các mặt hàng chiến lược cần tồn kho cao hơn trong ngắn hạn; xây dựng kịch bản quản trị tồn kho theo từng mức độ gián đoạn.

3. Hợp tác với nhiều đối tác logistics

Thiết lập quan hệ với nhiều hãng tàu, forwarder, operator đường sắt và kho bãi trong khu vực để có phương án thay thế ngay lập tức.

4. Số hóa và theo dõi thời gian thực

Ứng dụng hệ thống tracking, visibility và analytics giúp phát hiện sớm tắc nghẽn, tối ưu luồng điều phối và ra quyết định thay đổi lộ trình nhanh.

5. Rà soát hợp đồng và bảo hiểm

Kiểm tra điều khoản force majeure, điều kiện thanh toán và bảo hiểm hàng hóa để bảo vệ lợi ích pháp lý trong trường hợp xảy ra chậm trễ hoặc mất mát.

6. Liên hệ sớm với cơ quan chức năng

Doanh nghiệp cần phối hợp với hiệp hội logistics, cơ quan hải quan và thương vụ để cập nhật chính sách, xin hướng dẫn và ưu tiên thông quan nếu có thể.

Cơ hội chuyển mình: nâng cấp hạ tầng và tăng khả năng chống chịu

Mặc dù gây ra thách thức ngắn hạn, cuộc khủng hoảng cũng là lời cảnh tỉnh để các quốc gia và doanh nghiệp đầu tư nâng cấp hạ tầng logistics: phát triển kho trung chuyển đa phương thức, mở rộng năng lực đường sắt xuyên biên giới, áp dụng số hóa hải quan và đẩy mạnh năng lực kho lạnh, kho phân loại. Các sáng kiến này sẽ giúp chuỗi cung ứng khu vực trở nên linh hoạt và bền bỉ hơn trước các cú sốc địa chính trị.

Kết luận

Việc đóng biên giới giữa Lithuania và Belarus đặt ra nguy cơ khủng hoảng logistics cho khu vực và các chuỗi cung ứng xuyên Âu. Tuy nhiên, với chiến lược ứng phó kịp thời — đa dạng hóa tuyến, tăng tồn kho an toàn, số hóa quản lý và hợp tác rộng rãi giữa doanh nghiệp và cơ quan chính phủ — tác động tiêu cực có thể được giảm thiểu. Thời điểm hiện nay là cơ hội để ngành logistics tái cấu trúc, nâng cao khả năng chống chịu và chuyển đổi sang mô hình vận tải thông minh hơn.

Xem thêm:

Vận chuyển tủ gỗ đi Hà Lan bằng đường biển  

Dịch vụ vận chuyển hàng lẻ LCL đi Hàn Quôc