Hạ tầng cảng biển là yếu tố cốt lõi trong thúc đẩy thương mại quốc tế của Việt Nam. Với hơn 3.260 km bờ biển, Việt Nam sở hữu hệ thống cảng biển phong phú và đa dạng. Những năm gần đây, cảng biển Việt Nam đã được nâng cấp để đáp ứng nhu cầu thương mại toàn cầu.

Phát triển hệ thống cảng nước sâu

Cảng nước sâu Gemalink tại Bà Rịa – Vũng Tàu là một ví dụ điển hình. Đây là một trong những cảng nước sâu hiện đại nhất khu vực Đông Nam Á. Cảng này có khả năng tiếp nhận tàu trọng tải đến 200.000 DWT, phục vụ trực tiếp các tuyến vận tải châu Á – châu Âu. Dự án mở rộng Gemalink 2 sẽ bổ sung thêm công suất 1,5 triệu TEU vào năm 2026​

Tại miền Bắc, cảng Lạch Huyện (Hải Phòng) cũng không ngừng mở rộng. Hai bến cảng số 3 và số 4 dự kiến sẽ đi vào hoạt động vào năm 2025. Cảng này đóng vai trò cửa ngõ xuất nhập khẩu hàng hóa từ các tỉnh phía Bắc​

Cải thiện hạ tầng luồng lạch

Việc nâng cấp độ sâu luồng hàng hải tại các cảng lớn cũng rất quan trọng. Cảng Cái Mép – Thị Vải hiện có độ sâu -15,5m, giúp tàu lớn ra vào dễ dàng. Nhờ đó, thời gian hành trình từ cảng này đến châu Âu và Bắc Mỹ được rút ngắn đáng kể​

Các dự án cải thiện luồng lạch tại miền Trung và miền Nam cũng đang được triển khai mạnh mẽ. Điều này đảm bảo sự đồng đều về năng lực giữa các khu vực cảng.

Tăng cường ứng dụng công nghệ

Việc áp dụng công nghệ tự động hóa và số hóa tại cảng biển đang trở thành xu hướng. Nhiều cảng lớn như Gemalink đã triển khai hệ thống quản lý cảng tiên tiến, giảm thời gian xếp dỡ hàng. Hệ thống này giúp giảm chi phí logistics và tăng tính cạnh tranh của hàng hóa xuất khẩu​

Ứng dụng công nghệ cũng hỗ trợ trong việc theo dõi và tối ưu hóa chuỗi cung ứng. Các doanh nghiệp xuất khẩu dễ dàng quản lý lộ trình và tình trạng hàng hóa thời gian thực.

Cơ hội từ các hiệp định thương mại tự do

Việt Nam đã tham gia nhiều hiệp định thương mại tự do (FTA) như CPTPP và EVFTA. Các hiệp định này mang lại cơ hội lớn cho ngành logistics và cảng biển. Xuất khẩu hàng hóa sang các thị trường khó tính như EU, Nhật Bản ngày càng tăng. Do đó, yêu cầu về chất lượng hạ tầng cảng biển ngày càng được chú trọng​

Các tuyến vận tải trực tiếp từ Việt Nam đến Bắc Âu đang được mở rộng để tận dụng ưu đãi thuế quan. Điều này thúc đẩy lưu lượng hàng hóa qua các cảng lớn như Cái Mép – Thị Vải.

Thách thức và định hướng phát triển

Mặc dù có nhiều tiến bộ, hạ tầng cảng biển Việt Nam vẫn đối mặt với thách thức. Khả năng kết nối giữa cảng biển và hạ tầng giao thông nội địa còn hạn chế. Chi phí vận tải nội địa vẫn cao, làm giảm sức cạnh tranh của hàng hóa.

Cạnh tranh khu vực cũng là một vấn đề lớn. Các cảng tại Thái Lan, Singapore đang không ngừng nâng cấp để thu hút thêm tàu quốc tế. Việt Nam cần đầu tư nhiều hơn vào các dự án trọng điểm để giữ vững vị thế​

Định hướng tương lai, Việt Nam cần tập trung vào xây dựng cảng thông minh và xanh. Việc sử dụng năng lượng tái tạo tại cảng biển sẽ giảm thiểu tác động môi trường. Bên cạnh đó, chính sách hỗ trợ doanh nghiệp logistics cũng cần được cải thiện​

Vai trò của cảng vệ tinh trong tối ưu hóa chuỗi cung ứng

Ngoài các cảng chính, hệ thống cảng vệ tinh đóng vai trò quan trọng trong giảm tải hàng hóa. Các cảng vệ tinh giúp phân phối lượng hàng hóa từ cảng lớn đến các khu vực nội địa một cách nhanh chóng.

Ví dụ, cảng Nam Đình Vũ (Hải Phòng) đã hỗ trợ hiệu quả cho cảng Lạch Huyện. Tại miền Nam, cảng Phú Mỹ đóng vai trò trung chuyển hàng hóa từ Cái Mép – Thị Vải đến các khu công nghiệp Đồng Nai, Bình Dương.

Sự phối hợp giữa cảng chính và cảng vệ tinh giúp tối ưu hóa chuỗi cung ứng và giảm ùn tắc. Điều này còn giúp doanh nghiệp tiết kiệm chi phí lưu kho và thời gian vận chuyển

Kết luận

Hạ tầng cảng biển đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển kinh tế và hội nhập của Việt Nam. Với các dự án đầu tư lớn và chiến lược phù hợp, Việt Nam đang dần khẳng định vị thế trên bản đồ logistics thế giới. Những nỗ lực này không chỉ thúc đẩy xuất nhập khẩu mà còn nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.