Cước vận tải biển: Thách thức và giải pháp cho doanh nghiệp xuất nhập khẩu Việt Nam

Cước vận tải biển tăng cao – Thách thức cho doanh nghiệp

Doanh nghiệp xuất nhập khẩu Việt Nam đang phải đối mặt với khó khăn do tỷ giá cước vận tải biển biến động mạnh.Sau khi giảm dần sau đại dịch Covid-19. Cước vận tải quay lại tăng đột ngột đầu năm 2024. Đặc biệt là đối với các tuyến đi châu Âu và Mỹ do xung đột vũ trang tại khu vực Biển Đỏ. Giá cước vận tải tăng gấp đôi so với cuối năm 2023. Ảnh hưởng đáng kể đến hoạt động xuất nhập khẩu, đặc biệt là đối với các doanh nghiệp có hợp đồng ngắn hạn.

Phân tích nguyên nhân biến động cước vận tải biển

Theo Viện Hàng hải Việt Nam (VMA), tỷ giá cước vận tải biển phụ thuộc nhiều vào thị trường quốc tế và khó dự đoán. Do 80-90% hàng hóa xuất khẩu sang châu Âu và Mỹ được vận chuyển theo hình thức CIF (Cost, Insurance, and Freight) hoặc FOB (Free on Board) – người bán giao hàng tại cảng Việt Nam. Việc thuê tàu và thanh toán cước vận tải chủ yếu do đối tác nước ngoài thực hiện. Doanh nghiệp xuất nhập khẩu Việt Nam chỉ chi trả trực tiếp cho 10-20% lượng hàng hóa. Do đó, biến động cước vận tải biển chủ yếu ảnh hưởng đến các doanh nghiệp nhỏ có hợp đồng ngắn hạn và khối lượng hàng hóa không ổn định. Ngược lại, đối với các doanh nghiệp có hợp đồng vận tải dài hạn (khoảng một năm). Cước vận tải ít bị ảnh hưởng bởi biến động giá trong thời gian hợp đồng.

Tác động tiêu cực:

• Tăng chi phí sản xuất kinh doanh:

Doanh nghiệp phải chi trả nhiều hơn cho khâu vận tải, dẫn đến giá thành sản phẩm tăng cao. Ảnh hưởng đến sức cạnh tranh trên thị trường quốc tế.

• Sụt giảm lợi nhuận:

Biên lợi nhuận của doanh nghiệp bị thu hẹp do chi phí vận tải tăng cao. Ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh và khả năng đầu tư, phát triển.

• Rủi ro thanh toán:

Biến động tỷ giá cước vận tải biển khiến doanh nghiệp khó dự đoán được chi phí vận tải. Dẫn đến rủi ro thanh toán và ảnh hưởng đến dòng tiền hoạt động.

• Giảm sức hấp dẫn của hàng hóa Việt Nam:

Giá thành sản phẩm tăng cao do chi phí vận tải khiến hàng hóa Việt Nam. Việt Nam trở nên kém cạnh tranh hơn so với các sản phẩm cùng loại từ các quốc gia khác.

Giải pháp cho doanh nghiệp xuất nhập khẩu

VMA khuyến nghị các doanh nghiệp xuất nhập khẩu nên chủ động xây dựng kế hoạch sản xuất. Vận chuyển để giảm thiểu tác động của biến động cước vận tải biển. Các giải pháp chính bao gồm:

• Ký hợp đồng dài hạn:

Doanh nghiệp nên đàm phán ký hợp đồng dài hạn (khoảng một năm) với hãng tàu để đảm bảo mức giá ổn định trong suốt thời gian hợp đồng.

• Theo dõi thị trường:

Cập nhật thường xuyên thông tin về biến động thị trường hàng hải quốc tế và các yếu tố tiềm ẩn ảnh hưởng đến cước vận tải biển.

 Ảnh hưởng của các hãng tàu nước ngoài

Việt Nam là thị trường xuất nhập khẩu lớn thứ ba trong khu vực. Chỉ sau Singapore và Malaysia về lượng hàng hóa qua cảng. Do đó, các hãng tàu nước ngoài thường không gây sức ép quá lớn lên nhà xuất khẩu Việt Nam. Ngoài ra,cước vận tải biển áp dụng tiêu chuẩn quốc tế với phụ phí thống nhất tại tất cả các cảng biển. Mức giá hiện tại ở Việt Nam không phải là cao nhất trong khu vực. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều vấn đề về tính minh bạch trong quản lý tỷ giá cước vận tải và phụ phí.